مقدمه

انبار محلی برای نگهداری کالا و مواد است.در صنعت برای نگهداری مواد اولیه ، کالاهای نیم ساخته، محصولات یک واحد تولیدی، قطعات یدکی دستگاهها و ماشیت آلات و اجناس اسقاطی و در تجارت به منظور نگهداری اقلام و کالاهای خریداری شده برای فروش از انبار استفاده می شود.

تقسیم بندی انبار بر اساس موارد زیر صورت می گیرد:

1. توع کالای نگهداری

2. چگونگی و ماهیت عملکرد

3. ساختمانی

4. انجام عملیات توسط انسان یا ماشین

 انبارها بر اساس نوع کالایی که در آنها نگهداری می شود عبارتند از:

1. انبار کالاهای معمولی

2. انبار مواد قابل اشتعال و انفجار

3. انبار مواد فساد پذیر

4. انبار مواد شیمیایی

5. انبار مواد فله ای

 از نظر ساختمانی انبار ها بر سه نوعند:

1. انبار های روباز

2. انبارهای مسقف یا کاملا پوشیده

3. انبار های سر پوشیده بدون دیوار

2. احداث انبارها

1  بايد از سطح زمين هاي اطراف بالاتر باشد .

2. آبگير و نمناك نباشد .

3.  ديوارها و سقف ها بدون استثناء بايد از مصالح غير قابل اشتعال بكار برده شود .

4.  كف انبارها بايد از بتن مسلح و مقاوم باشد تا در برابر وزن اجسام قابليت تحمل را داشته باشد.

5. كف انبارها بايد داراي شيب ملايم باشد تا در صورت شسشتو آب در محل هايي از آن جمع نشود .

6.  فاصله بين انبارها بايد به نحوي باشد كه به راحتي ماشين هاي آتش نشاني در حد فاصل بين آنها حركت كند .

7. درب انبارها بايد از جنس فلز و سطح داخلي آن صاف و بدون شكاف باشد .

8.  پنجره انبارها بايد فلزي و مجهز به حفاظت و تور سيمي باشد .

9. داخل انبارها بايد به نسبت حجم آن دستگاه تهويه و هواكش داشته باشد.

10. سيم كشي برق بايد توكار و از داخل ولوله هاي مخصوص انجام گيرد و كليد و پريزها و روشنايي از نوع ضد جرقه باشد .

11. لامپ هاي روشنايي بايد داراي حفاظ با حباب باشد و از دستگاه هاي حرارتي شعله باز در داخل انبارها نبايد استفاده كرد .

12.  انبارها بايد مجهز به وسائل و ابزار آتش نشاني باشد .

13. فواصل بين هر رديف از اجناس در انبارهايي كه عرض آنها بيش از 20 متر است در نظر گرفته شود .

14. در صورت تردد وسائط نقليه در داخل انبار اگزوز آن مجهز به فيلتر جرقه گير باشد .

15. نحوه چيدن بسته ها به روي چيدن آجر به طوري باشد كه مهار باشد .

16. فاصله كالاهاي ديوار جانبي حداقل 60 سانتي متر باشد .

17.  فاصله بين رديف هاي كالا بايد حداقل 2 متر و ارتفاع آن نبايد بيش از 5/4 متر باشد .

18.   ارتفاع سقف كالا تا نزديك ترين روشنايي نبايد كمتر از يك متر باشد .

19. استعمال دخانيات اكيداً ممنوع مي باشد.

20.  مواد ضايع بايد از انبار تخليه شد .

21. آبدرخانه يا محل استراحت در داخل انبار نباشد .

22. هر جنسي جداگانه انبار شود .

 3. کف انبار

کف انبار باید نسبت به مایعات غیر قابل نفوذ و دارای سطحی صاق و غیرلغزنده باشد و فاقد هرگونه ترک و شکاف باشد و به راحتی تمیز شود.مقاومت کف انبار نیز در رابطه با نوع کالا و تجهیزات حمل و نقلی که مورد استفاده قرار می گیرند تعیین می شود.

 4. سقف انبار

سقف انبار باید به گونه ای باشد که از ورود آب باران به درون انبار جلوگیری کرده و درعین حال در هنگام آتش سوزی دود و گرمای حاصله را خارج کند.

 5. طبقه بندی کالا در انبار

تقسیم بندی انواع کالاهای موجود به گروهها یا دسته هایی که دارای صفات مشترک و یا کاربرد مشترک باشد را طبقه بندی گویند.در انبارها برای نگهداری بهتر، تعیین محل، پیاده سازی سیستم کدگذاری و کنترل موجودی موضوع طبقه بندی کالا اهمیت زیادی می یابد.کالاهای موجود در انبار به توجه به تجانس، حجم کالا، کاربرد آنها، وسایل و امکانات نگهداری و گنجایش انبارها طبقه بندی می شوند.به این معنی که یک گروه اضلی کالا را به یک انبار اختصاص داده و چند گروه فرعی دیگر از آن تهیه می نمایند.

عوامل مهم در استقرار کالا و مواد در انبار ها عبارتند از:

1.   میزان مراجعه به انبار

2.   هم خانواده بودن اقلام

3.   خصوصیات اقلام

6. اصول اساسی در چیدمان کالا

1.   قبل از هر چیز، مسیر و جا برای چیدن را انتخاب نمایید.

2.  کالاها و مواد ناهمجنس را در کنار هم نچینید.

3. قبل از جا گذاری بار، قفسه ها را خوب بررسی کنید که شکاف ، تیزی و یا ناهمواری نداشته باشد.

4.  تمام مواد را در سطح صاف بچینید.

5.   اجسام سنگین تر را در نزدیک کف بچینید و اجسام سبک تر را در قفسه های بالاتر قرار دهید.

6.  اصل مراجعه به کالا را رعایت نمایید.کالاهایی که همیشه نیاز است در نزدیک افراد انبار شود.

7.  هرگز ارتفاع چیدن را تا زیر آبفشان ادامه ندهید.

8.  هرگز روی صندلی ، قفسه یا جعبه نیاستید.

9.   هرگز کالاهای روی قفسه به سمت راهرو بیرون نیاید.

10. احتیاط لازم هنگام باز کردن و بسته بندی کردن را رعایت کنید.

11.  هنگام استفاده از طناب، بار را محکم یا شل نبندید.

 

7. وسایل و تجهیزات مورد استفاده در نگهداری کالا در انبارها

1. نقاله

2. جرثقیل

3. ارابه

4. ماشین های صنعتی

5. پالت

6. باکس پالت

7. ظرف

8. قفسه

9. خرک

 

. پالت

پالت سکوی کوچک قابل انتقالی است که برای حمل ونقل و یا ذخیره کردن مواد به کار می رود.جعبه، کارتن، کیسه های مواد بی شکل، لوازم شکستنی، و قطعات سنگین قابل چیدن روی پالت است.

 1-8. انواع پالت ها

1. چوبی

2. فلزی

3. پلاستیکی

4. چوبی بیش فشرده

2-8.انواع پالت چوبی

·   دو طرفه(از دو طرف قابل حمل است)

· چهار طرفه(از چهار طرف قابل حمل است)

·  پالت چوبی یک رو

·  پالت چوبی دو رو

 مزایای پالت چوبی

·   قرار گرفتن مواد با تعادل و پایداری بیشتر روی پالت بواسطه اصطکاک کافی بین سطح و پالت

·   لغزش کم تر در کف انبار به هنگام برداشتن پالت توسط لیفتراک

·  سبک بودن

·   سادگی تعمیر

·   ارزان تر بودن چوب

معایب پالت چوبی

1. استحکام کمتر

2. خطر حریق

3. فرسودگی و از بین رفتن هنگامی که در معرض آب و مواد شیمیایی باشد.

4. عمر و دوام کمتر

 3-8. پالت فلزی

در ساخت این نوع پالت از قطعات فلزی استفاده می شود که این قطعات یا با هم پیچ و یا جوش می خورند.

مزایا

1. استحلاک کمتری نسبت به پالت چوبی دارد.

2. خطر حریق ندارد.

3. به تعمیر و نگهداری کمتری احتیاج دارد.

4. به راحتی قابل تمیز شدن است.

 معایب:

1. بواسطه اصطکاک کمتر بین سطح پایینی پالت و کف انبار در بعضی موارد خطر لغزیدن هنگام برداشت توسط لیفتراک وجود دارد.

 4-8. پالتهای پلاستیکی

از مواد پلی استایرن ساخته می شود.این پالتها در مقایسه با پالتهای چوبی و فلزی استحکام کمتری دارند اما برای نواحی مرطوب مناسب هستند.

5-8. باکس پالت

باکس پالت را می توان پالت دیواره دار نامید.در این نوع پالتها حمل و نقل قطعات شکستنی ، غیر مقاوم یا بستهای کوچک امکان پذیر است.

مزایا

1. برای اقلامی که شکل مناسب و هندسی ندارد مناسب است.

2. کاهش خطر سقوط کالا و کاهش حوادث

3. حمل و نقل اقلامی که تعادل ندارند.

 انواع باکس پالتها

1. چوبی

2. فلزی

3. پلاستیکی

نکته:استفاده از باکس پالتهای فلزی معمول تر است.

 9. قفسه ها

قفسه قاب فلزی است که توسط صفحات و یا تیر های افقی به قسمتهای مختلف تقسیم می شوند.

دلایل استفاده از قفسه ها:

1. استفاده بیشتر از فضای موجود انبار

2. دسترسی سریع به اقلام مختلف

3. افزایش ثبات و پایداری و نظم بیشتر در انبار

 

10. خرک

برای انبار نمودن اقلام طویل از خرک استفاده می کنند.

11. انبارداری کیسه ها

1. مواد کیسه ای باید از سمت دهانه بسته به طرف تیرک یا دیوار انبار شوند.

2. کیسه ها بطور دقیق و تمیز روی هم قرار بگیرند.

3. از برآمدگی کیسه ها به سمت بیرون اجتناب شود.چراکه ممکن است آسیب ببینند و محتویات آن به بیرون بریزد.

4. احتیاطات فوق در هنگام قرار دادن روی پالت رعایت گررد.

12. انبار کردن بشکه ها و ظروف محتوی مایعات خطرناک

بشکه ها و ظروف خطرناک باید در انبار هایی با خصوصیات زیر نگهداری شوند:

·   کف و بدنه انبار از مواد نسوز باشد.

·   کف انبار دارای شیب کافی باشد و به حوضچه های مخصوصی وصل شود.

·  دیوارهل تا ارتفاع 7.5 سانتی متری و همچنین کف از بتن و مصالح غیر قابل نفوذ ساخته شوند.

·   بشکه ها و ظروف باید در سکوهای سیمانی، بتنی، آجری و یا جایگاههای فلزی نگهداری شوند.

· بشکه های محتوی مایعات خطرناک باید در محل خنک نگهداری شوند و سرپیچ این بشکه ها را باید با احتیاط کامل برای تخفیف فشار داخل بشکه باز کرد و دوباره بست و این عمل را هفته ای یک یا دوبار درصورت لزوم تکرار نمود.

· بشکه های خالی را به منظور پر کردن دوبار از مایعات خطرناک انبار می شوند باید دارای خصوصیات زیر باشند:

1. چنانچه پر کردن مایعات قابل اشتعال است ، دارای سرپیچ و یا روپوش محکمی باشد که مانع از خروج بخارات مذکور شود.

2. چنانچه برای پر کردن سایر مایعات غیرقابل اشتعال بکاررود باید قبلا تمیز و خشک شوند.

3. بشکه های خالی را از بشکه های پر جدا نمود.

·        چنانچه بشکه های غیر قابل اشتعال باشند، و این بشکه ها غیر قابل مصرف باشند باید آنها را پاره کرده و یا در هم کوبید و غیرقابل استفاده کرد.اما اگر این بشکه ها برای مایعات قابل اشتعال باشند، باید آنها را قبل از خارج کردن از دور، کاملا شسته و خشک نمود.

·  بشکه هایی که برای مایعات خطرناک بکار می روند باید قبل از پر کردن از نظر نشت و سایر نقائص بطور دقیق مورد معاینه قرار داد و اگر با مایع دیگری پر می شوند باید با محصول خنثی یا بخار آب یا آب جوش کاملا شسته و خشک نمود و بعد مورد استفاده قرار داد.

 13. ویزگی های انبارهای مواد شیمیایی و سموم

انبار شیمیایی به محلی گفته می شود که انواع ترکیبات شیمیایی و سموم به اشکال مختلف گاز ، مایع و جامد در آن بطور موقت نگهداری می شودو به دو دسته انبار کوچک و بزرگ می باشد.انبار کوچک دارای مساحت حداکثر 100متر مربع بوده و عرض راهرو داخل آن کمتر از 1.5 متر نباشد.انبار بزرگ دارای مساحت بیشتر از 100 مترمربع بوده و مجهز به وسایل مکانیکی یا موتوری حمل و نقل باشد.

براي جلوگيري از پيدايش خسارات مالي و جاني، مواد شيميايي بايد طبق اصول و مقرراتي ذخيره و نگهداري شوند.بايد مطمئن شد كه مواد انبار شده با يكديگر واكنش نشان نمي دهند و از ورود افراد غير مسئول جلوگيري شود. بعضي از مواد ممكن است داراي خطرهاي گوناگون باشند،مثلاَ بنزن كه علاوه بر سميت، آتش زا و پس از تبخير و مخلوط شدن با هوا قابل انفجار هم هست، لذا بايد هنگام انبار كردن آنها جنبه هاي مختلف  ايمني در نظر گرفته شود. اقدامات ضروري براي انبارداري جهت يك خاصيت خطرناك ممكن از ديدگاه هاي ديگر نيز كافي باشد ليكن هميشه اين طور نيست و در نتيجه هنگام بر پاكردن انبار و تدوين روشها بايد همه خواص خطرناك يك ماده را در نظر گرفت.

 14. تقسيم و طبقه بندي مواد شيميايي

1) موادمنفجره : موادي كه مي توانند توسط گرما، شعله و ساير مواد آتش زا سبب انفجار شوند و يا اينكه به شوك و اصطحكاك،حساس تر از دي نيترو بنزن هستند،اغلب به صورت تر(خيس) تهيه مي شوند. زيرا به صورت خشك و خطرناك بوده، بعضي از آنها در تماس با فلزات، نمكهاي بسيار حساس به انفجار را تشكيل مي دهند. حتي با لوله هاي بخار داغ مي توانند شعله ور شوند. اين مواد قادراند مواد قابل انفجاري را با هوا توليد كنند. در تقسيم بندي (EEC) نشانه يا علامت ماده منفجره، يك بمب در حال انفجار و قيد كلمه مواد منفجره مي باشد.

طبقه بندي يك ماده به عنوان ماده منفجره هميشه طبق برآورد هاي آزمايشگاهي انجام نمي گيرد، بلكه قضاوت كلي درباره ي عملكرد آن نيز در نظر گرفته مي شود. شايد بهتر باشد كه ماده منفجره را به دو نوع تقسيم كرد:

الف- ماده منفجره اي كه براي ايجاد انفجار به كار برده مي شود.

ب- ماده اي كه بدين منظور مورد مصرف قرار نمي گيرد ولي به واسطه خاصيت قابل انفجار بودن خود مخاطراتي را به بار مي آورد.

2) مواد سمي : ورود مقدار كمي از مواد سمي به بدن مي تواند بيماري مهلك يا مرگ به وجود آورد. ممكن است اين خطر با بلعيدن، استنشاق بخار، فيوم، غبارها و در بسياري از مواقع در اثر تماس پوستي ايجاد شود. بعضي از اين مواد اثر جمع پذيري دارند بنابراين اثرات مقادير كم در تماس هاي مكرر مي تواند خطرناك باشد. بايد مسئله حفاظت را جدي گرفت و هر گونه تماس شخصي و يا لباسي را  بدون معطلي رسيدگي كرد. در حالتي كه پوست با مواد آلي سمي تماس پيدا كرده است نبايد آن را با حلال هاي متداول و يا آب داغ شستشو داد. مواد سمي شامل مواد زير مي باشد:

الف) مواد خيلي سمي، كه سبب خطرهاي بهداشتي بسيار وخيم حاد يا مزمن و حتي مرگ مي شوند.

ب) مواد سمي، سبب خطرهاي بهداشتي جدي بصورت حاد يا مزمن مي شوند.

پ) مواد زيان آور، داراي خطرات محدود براي تندرستي طبق در نظر (EEC) گرفته جهت اين مواد، به اين صورت است كه يك جمجه و دو استخوان متقاطع را نشان مي دهد.

3) مواد اكسيد كننده : موادي كه در اثر تماس با ساير مواد به خصوص مواد آتش زا، گرماي زيادي توليد مي كنند بايد دور از مواد آلي و مواد احيا كننده انبار شوند. روش استاندارد شناخته شده اي كه درستي آن آزموده شده باشد براي تعيين يك ماده به عنوان اكسيد كننده وجود ندارد.

براي قرار دادن  يك ماده در اين گروه به خواص اكسيد كننده ماده فعال به وجود آورنده آن توجه مي شود. بطور مثال مي توان «پراكسيد هاي آلي» را در نظر گرفت كه گرچه در دسته مواد منفجره طبقه بندي نشده اند ولي در اصل هم منفجره طبقه بندي مي شوند به دليل بي ثباتي، و هم اكسيد كننده به دليل داشتن اين خاصيت در دستورهاي(EEC)، اين مواد را با دايره اي كه در درون آن شعله اي وجود دارد و كلمه اكسيد كننده درج گرديده است، مشخص مي نمايند.

4) مواد جامد بسيار آتش گير : موادي كه به آب و يا هواي مرطوب واكنش نشان مي دهند و مقادير زيادي گازهاي بسيار آتش گير خطرناك توليد مي كنند. (شامل گازهاي بسيار قابل اشتعال پايين تر از 21 درجه سانتيگراد دارند.) اين مواد خود به خود يا به دليلي آتش مي گيرند و چنان پيگير و شديد مي سوزند كه ايجاد مخاطره مي نمايند. (EEC) براي اين ماده يك شعله با جمله «فوق العاده قابل اشتعال» را در نظر گرفته است.   

5) مواد خورنده : موادي هستند كه مي توانند نسوج زنده را خراب كنند. در اين مورد حفاظت چشم ها و پوست در اولويت قرار دارند. بسياري از اين مواد خورنده مي توانند در مدت چند ثانيه پس از تماس، صدمه برسانند. بايد وسايل شستسو در دسترس بوده، اگر كسي از آن بخورد فوراَ بايد مقدار كافي آب بنوشد. تعدادي از مواد خورنده شديداَ به آب واكنش مي دهند و تعدادي نيز با فلزات معيني، گازهاي بسيار آتش گير توليد مي كنند.

6) مواد تحريک کننده (سوزش آور) : شامل مواد جامد، مايع، غبار و بخار هستند که می توانند سبب تورم پوست يا غشای مخاطی و يا تحريک دستگاه تنفس شوند.

 15. نگهداری و انبار انواع مواد مواد شيميايی

الف) مواد منفجره : برای اين مواد در کشورهای مختلف مقررات شديدی از نظر ايمن بودن انبارها و جلوگيری از دزديده شدن مواد برای مقاصد جنايي وضع گرديده است. انبارها بايد از ساختمان دور باشند، تا در صورت وقوع انفجار از خسارات زياد اجتناب شود. سازندگان مواد منفجره معمولاً دستورهای لازم را برای ساخت بهترين نوع انبار در ارتباط با ماده منفجره ساخته شده، ارائه می دهند.

انبار ها بايد از مواد بسيار محكم ساخته شده و درب آنها هميشه (مگر در مواقع استفاده) قفل باشد. در اطراف آنها نبايد منبع روغن، گاز، چربي، بنزين و فضولات قابل اشتعال و شعله باز وجود داشته باشد. تهويه انبارها بايد خوب و از پيدايش رطوبت و دم جلوگيري شود. از نور طبيعي يا لامپ هاي الكتريكي قابل حمل بايد استفاده شود. كف انبارها بايد از چوب يا مواد ديگري كه توليد جرقه ننمايد، ساخته شود.

ب) مواد سمي : مهر و موم كامل ظروف حاوي اين مواد تقريباَ غير ممكن است و هميشه خطر خروج مواد سمي قابل تبخير در محيط اطراف وجود دارد. لذا انبارها بايد مجهز به تهويه قوي باشند. اگر امكان تجزيه اين مواد در اثر حرارت، رطوبت، اسيد يا دود اسيد موجود باشد، بايد آنها در يك محل سرد با تهويه خوب و دور از نور مستقيم خورشيد و دور از حرارت و جرقه داد و آنهايي را كه ممكن است با يكديگر واكنش نشان دهند در انبارهاي جداگانه نگهداري كرد.

پ) مواد اكسيد كننده : اين مواد كه منبع اكسيژن هستند، احتراق را دامن زده و شدت آتش را زياد مي كنند. عده اي در دماي هواي انبار، اكسيژن متصاعد مي كنند و برخي ديگر براي اين كار احتياج به حرارت دارند. اگر ظروف محتوي اين مواد آسيب ديده باشد، احتمال اختلاط آنها با مواد قابل احتراق ديگر و ايجاد آتش وجود دارد. لذا بايد اين مواد را جداگانه انبار كرد. انبار كردن مواد اكسيد كننده قوي در مجاورت مايعات، حتي با نقطه اشتعال پايين يا كمي قابل اشتعال بسيار خطرناك است و ايمن تر اين است كه كليد مواد قابل اشتعال را دور از مواد اكسيد كننده جاي دهيم. درون انبار بايد خنك، مجهز به تهويه و تأسيسات آن در مقابل آتش مقاوم باشند.

ت) مواد قابل اشتعال : محل نگهداي مواد قابل اشتعال بايد كاملاَ خنك باشدتا در صورت اختلاط بخار آنها با هوا احتراق ايجاد نگردد. محل نگهداري بايد دور از منبع آتش و يا حرارت باشد. اكسيد كننده هاي قوي بايد دور از مواد بسيار قابل اشتعال و موادي كه ممكن است خود بخود بسوزند، انبار و نگهداري شوند. هرگونه دستگاه يا انشعاب برقي در انبار مايعات فرار بايد از نوع ضد شعله بوده و در نزديكي يا در داخل انبار هيچ نوع چراغ يا شعله باز وجود نداشته باشد.

تاسيسات انبارداري بايد داراي اتصال به زمين باشد و بطور دوره اي مورد بازرسي قرار گيرند، تعبيه وسايل آگاه كننده خود كار براي دود يا آتش ضروري است.

ث) مواد خورنده : اين مواد ممكن است به ظروف خود آسيب رسانده و در فضاي انبار پخش شوند، بعضي از آنها فرار و برخي با رطوبت، مواد آلي و ساير مواد شيميايي واكنش شديد نشان مي دهند. مه و دود اسيدها مي تواند مواد ساختماني و وسايل را خراب كند و به كاركنان آسيب برساند. اين مواد را بايد خنك و در درجه حرارت بالاي نقطه انجماد آنها نگه داشت، زيرا ماده اي نظير اسيد استيك كه ممكن است در درجه حرارت نسبتاً بالا منجمد شود، ظرف خود را مي تركاند و پس از اينكه درجه حرارت به بالاي نقطه انجماد رسيد، به خارج منتشر مي گردد. بعضي مواد ديگر اسيد پر كلريك علاوه بر قدرت شديد خورندگي، عامل اكسيد كننده قوي نيز مي باشد و مي تواند سبب آتش سوزي و انفجار شود. محل نگهداري مواد خورنده بايد با ديوار ها و كف نفوذ ناپذير از كارخانه و انبارهاي ديگر مجزا بوده و داراي خصوصيات زير باشد :

- كف انبار از مواد مقاوم مانند سيمان سخت، زغال سنگ سوخته يا غيره باشد.

- كف انبار شيب دار و مربوط به محلي براي جمع شدن مواد پخش شده باشد.

- تهويه قوي. 

- گاهي لازم است مواد خورنده يا مايعات سمي را در ظروف مخصوص نگهداري كرد، مثلاً  اسيد هيدروفلوئوريك را بايد در ظروف سربي، كائوچويي يا بطري هاي «سرزين» قرار داد و از ظروف ساير اسيدها دور نگه داشت.

- وسايل كمكهاي اوليه (دوش و بطريهاي مخصوص شستشوي چشم) بايد در دسترس باشد.

 16. علائم مشخصه براي وسايل و ظروف

هر نوع ظرف بزرگ و كوچك و وسايل ديگري كه مواد خطرناك در آنها نگهداري مي شود بايد :

1) داراي رنگ ساده و مشخصي باشد.

2) با نصب پلاك محتويات داخل آن شناسانده شود.

3) دستور العمل هاي لازم براي به كار بردن محتويات آن بنحو بي خطر و بدون زيان همراه داشته باشد.

 17. نکات ایمنی در نگهداری مواد شیمیایی

· محل انبار باید به نحوی انتخاب شود که از سه جهت اطراف ساختمان به لحاظ دسترسی خودروهای امدادی و وسایل اطفاء حریق و ارسال وسایل در شرایط اضطراری آزاد باشد.

· راهروی انبار باید عاری از کالا بوده و با رنگ سفید از دو طرف خط کشی و مشخص شده باشد.

·  محل انبار می بایستی به نحوی انتخاب گردد که حدال سه جهت اطراف ساختمان به لحاظ دسترسی خودروهای امدادی و وسایل اطفاء حریق و ارسال تجهیزات تضروری در شرایط اضطراری آزاد باشد.

·  محل انبار بزرگ می بایست دور از مناطق مسکونی , مدارس فروشگاهها, بیمارستانها, بازار میوه جات, منابع آب آشامیدنی و ذخائر آب احداث گردد. ضمنا احداث این انبارها در مناطقی که سطح آبهای زیرزمینی بالا می باشد ممنوع است.احداث محل انبار باید در مناطقی که سطح آب زیر زمینی بالا باشد ممنوع است.

·  دفتر انبار باید جدا از منطقه نگهداری مواد شیمیایی باشد.

·  علاوه بر درب اصلی باید دربهای اضطراری در نظر گرفته شود.

·  درب باید مجهز به قفل ایمنی و پنجره ها و هواکش ها نیز باید مجهز به حفاظ باشد تا از ورود افراد غیر مسئول ممانعت بعمل آید.

·  پنجره ها باید دارای سایبان باشد تا از ورود مستقیم نور خورشید ممانعت بعمل آید.

· کف انبار باید خط کشی و بلوک بندی و شماره گذاری شود و در کنار هر بلوک راهروهایی به عرض حداقل 1 متر جهت جابجایی، بازرسی عبور هوای آزاد در نظر گرفته شود.

·  هر بلوک باید حاوی یک نوع محموله با مشخصات یکسان باشد.

· علائم هشداردهند باید در خارج انبار و به زبان فارسی نصب شود.علائمی چون خطر سموم ، آتش زایی و عدم اجازه ورود به افراد غیر مسئول از جمله علائم هشدار دهند مهم است.

·  بکاربردن چوب، تخته و پلاسنیک در ساختمان انبار بکلی ممنوع است.

· کف انبار باید از بتن یا سنگ فرش بوده و نسبت به نفوذ مواد شیمیایی غیر قابل نفوذ باشد.همچنین کف آن لغزنده نبوده و فاقد هر گونه ترک یا شکاف باشد.

·  زه کشی های فاضلاب انبار مواد شیمیایی باید به گونه ای باشد تا از ورود فاضلاب به درون آبراهها و یا مجاری فاضلاب عمومی جلوگیری شود.

·  میزان ذخیره آب مورد نیاز آتش نشانی و همچنین سیم کشی برق و تناسب قطر سیم های برق با بار الکتریکی لازم و نیز کلید ضد جرقه در کلیه ی انبارها بر حسب دستورالعمل ها باید در نظر گرفته شود.

· محوطه انبار باید عاری از پوشال ، مواد خشک و خرده چوب و کاغذ و سایر مواد قابل اشتعال باشد.

·  انبار باید با توجه به مواد نگهداری شده مجهز به سیستم اطفاءحریق و مطابق با استانداردهای آتش نشانی باشد.

· روشنایی باید به گونه ای باشد که مواد شیمیایی و سموم موجود در معرض تابش نور مستقیم خورشید قرار نگیرد.

 18. حمل و نقل مواد شيميايي 

حمل و نقل اين مواد ممكن است در سطح مجتمع، از كارخانه اي به كارخانه ديگر و يا از شهري به شهر ديگر صورت پذيرد. طريقه حمل و نقل بستگي به حالت فيزيكي، خاصيت شيميايي، مقدار ماده مورد حمل و بعد مسافت بين مبدأ و مقصد، كه با توجه به اين عوامل وسيله حمل و نقل انتخاب مي شود. حمل و نقل مواد پيمانه اي است مثل حمل مواد در داخل ظروف و بشكه ها توسط كاميون، راه آهن، كشتي و غيره و يا پياپي (پيوسته) است، مانند حمل توسط نوار نقاله و يا لوله ها (خطوط لوله).

بسته بندي : براي اينكه بتوان اجناس را به آساني بارگيري و باربري كرد بايد بسته بندي آنها مناسب با اين منظور باشند.

الف- مواد جامد؛ را در بشكه هاي چوبي يا آهني كه ديواره آن موج وار است، مي ريزند. گاهي ممكن است از قبل  در پاكت هاي كوچك كاغذ، ظروف كوچك شيشه اي يا پلاستيكي بسته بندي شده باشند.

ب- مايعات؛ در ظروف شيشه اي، پلاستيكي كوچك و يا در مخازن بزرگ نگهداري و از طريق لوله منتقل مي كنند.

پ- گازها؛ در سيلندرهاي كوچك و يا در مخازن بزرگ نگهداري شده براي حمل و نقل از طريق لوله عبور داده مي شوند.

آموزش كاركنان حمل و نقل : مسئله ويژه در حمل و نقل، تماس پرسنل با مواد شيميايي مي باشد كه از خواص مخاطرات و اندازه مجاز آن اطلاع ندارند. اين اشخاص بيشتر شامل باربرها، كمك راننده ها، خدمه وسايل پرسنل عامل خط آهن يا جاده، كاركنان انبارها و هركسي كه موقع حادثه ديدن وسيله حمل و نقل و يا بروز هر مسئله اي در معرض خطر قرار مي گيرد. همانگونه كه كارگران صنايع شيميايي  در مورد مواد خطرناك مسائل ايمني مربوط به آنها راهنمايي شده اند، كارگران حمل و نقل نيز بايد در آن مورد آگهي (مختصر) يابند.

 

19. نکات ایمنی در حمل و نقل مواد شیمیایی

1) تمام فيلترها و قسمت هاي اتصال بايد طوري ساخته شوند كه در موقع عبور قطعات و ذرات ناخواسته، يا بروز آلودگي به هر گونه كه باشد سيستم را قفل و از عبور ناخواسته مواد جلوگيري كنند.

2) در جاهايي كه گردهاي بسيار نرم به وسيله دستگاههاي هوايي كه قسمتهاي فلزي در تمام مسير انتقال گردد، از نظر هدايت الكتريكي به يكديگر و به زمين وصل شوند.

3) نبايد مواد بسيار مخاطره آميز از مناطق پرجمعيت عبور داده شوند.

4) عدالت صريح و واضح به جدار بيروني كاميون چسبانده مي شود تا مشخص كننده مخاطره آميز بودن مواد باشد.

5) اگر مواد شيميايي مخاطره آميز از بين دو شهر عبور مي كنند، آئين نامه ايمني وسايل حمل و نقل به همان شدت داخل شهرها در بزرگراه ها نيز اجرا شوند.

6) تمام كاميون ها و وسايل نقليه براي جابجايي مواد بايد مجهز به سيم برق گير باشند.

7) فاصله كافي براي عمليات انبار كردن و بطور كلي مقررات موضوعه جهت مواد قابل اشتعال و انفجار كاملاً رعايت شوند.

 

20. ایمنی حمل و نقل دستی و مکانیکی بار

صدمات مربوط به کمر یکی از مشکلات شایع در میان کارکنان انبار است که بواسطه حمل ونقل رخ می دهد.

 مهمترین علل آسیب در اعضای بدن عبارتند از:

·        چرخش در ناحیه کمر

·        دسترسی به بار و بلند کردن بار در ناحیه بالاتر از ارتفاع شانه و قد

·        بلند کردن اشیا در وضعیت بدنی بد

·        داشتن لبه های سفت و تیز

·        نشستن و ایستادن بمدت طولانی

·        عدم مهار بار

·        و...

محل آسیب ناشی از حمل و نقل و جابجایی بار ناحیه کمر است.

 

1-20. مخاطرات بار

1. سنگین بودن بار

2. بد حجم بودن بار یا فله ای بودن آن

3. وجود مشکلات چنگش

4. وجود لبه های تیز

5. و...

 2-20. مخاطرات محیط کار

1. محدودیت های فضا

2. سطوح یا کف نامناسب

3. اختلاف سطح ها در کف

4. شرایط گرما / سرما و ...

5. وجود باد

6. شرایط نامناسب فیزیکی چون صدا، روشنایی و...

 3-20.قوانین بلند کردن بار

·        حداکثر وزن مجاز برای بار حدود 23 کیلوگرم توصیه می شود.

·        بطور صحیح در جلوی بار قرار بگیرید.

·        پا ها را به اندازه عرض شانه باز کنید.

·        زانو ها را خم و عضلات شکمی را منقبض کنید.

·        از هر دو دست استفاده نمایید

·        بار را تا اندازه ممکن به بدن نزدیک کنید

·        بار را با پاها بلند کنید نه با کمر(چراکه عضلات پا ها قوی ترند

·        انحنای طبیعی ستون فقرات را حفظ نمایید.کمر را خم نکنید.

·        کمر را نچرخانید

·        در هنگام قرار دادن بار روی زمین نیز بار را جلوی خود نگه دارید و بهتر است بار را روی میز قرار دهید.درغیر اینصورت بدون خم کردن کمر و فقط با خم کردن پا بار را روی زمین قرار دهید.